63 سال پیش، در تاریخ 4 اکتبر 1957، مصادف با 12 مهر 1336، اولین ماهواره فضایی تاریخ به نام اسپوتنیک-1 به معنای همسفر-1، توسط اتحاد جماهیر شوروی از پایگاه فضایی بایکونور واقع در قزاقزستان، به مدار زمین پرتاب شد. پرتاب این ماهواره را می‌توان شروع عصر فضا و رقابت کشورهای مختلف برای دستیابی به جهان ناشناخته نامید.
این ماهواره که با نام «پی-اس-1» یا «ماهواره مقدماتی-1» نیز شناخته می‌شد، به مدت سه ماه با سرعتی برابر 29000 کیلومتر در ساعت در مدار زمین حرکت می‌کرد و بطور متوسط هر 92 دقیقه یکبار، یک مدار کامل را می‌پیمود.
سیگنال‌های رادیویی این ماهواره بصورت «بیپ بیپ»های متوالی با فرکانس 20005 و 40001 مگاهرتز به زمین مخابره می‌شدند و توسط گیرنده‌های رادیویی در اقصی نقاط زمین قابل دریافت بودند.
پرتاب اسپوتنیک-1 چه به لحاظ علمی و چه از نظر سیاسی یکی از مهمترین رویدادهای قرن بیستم محسوب می‌شود.
مطالعه امواج رادیویی دریافتی از اسپوتنیک-1 در زمین، اطلاعات زیادی را در مورد حرکت امواج رادیویی در یونوسفر برای دانشمندان فراهم آورد.
همچنین با اندازه‌گیری کاهش سرعت مداری اسپوتنیک-1 به خاطر اصطکاک با لایه‌های فوقانی اتمسفر زمین، پژوهشگران برای نخستین بار توانستند چگالی لایه‌های فوقانی اتمسفر زمین را با دقت بالایی تخمین بزنند.
ارسال پیام‌های رادیویی از ماهواره اسپوتنیک-1 به مدت 22 روز و تا خالی شدن باتری‌های آن ادامه داشت. سرانجام مأموریت اسپوتنیک-1 پس از سه ماه و طی مسافتی بیش از 60 میلیون کیلومتر در مدار زمین، در تاریخ 4 ژانویه 1958 (14 دی 1336) با سقوط آن به جو زمین به پایان رسید و در اثر اصطکاک شدید با اتمسفر سوخت و از بین رفت.
ماهواره اسپوتنیک-1 یک ماهواره کروی شکل آلومینیومی با قطر 58 سانتیمتر بود که چهار عدد آنتن مخابراتی به بدنه آن متصل بودند. باتری‌ها، ابزارهای الکتریکی و دستگاه‌های مخابراتی آن در محفظه‌ای بسته در داخل آن قرار داشتند. درون اسپوتنیک-1 با گاز نیتروژن و فشاری برابر 1,3 بار (130 کیلوپاسکال) پر شده بود.
